چرا بهداشت حرفه ای؟

معرفی شغل مهندس بهداشت حرفه ای 

بهداشت حرفه‌ای یا سلامت شغلی یا سلامت کار شاخه‌ای است ازعلم بهداشت و عبارتست از شناسائی، ارزیابی و کنترل عوامل زیان آور موجود در محیط کار به همراه یکسری مراقبت های بهداشتی درمانی به منظور سالم سازی محیط کار و حفظ سلامت نیروی کار. بهداشت حرفه‌ای ترکیبی از علوم پزشکی ومهندسی می‌باشد.

بهداشت کار را می توان به طور خلاصه علم و هنر تامین سلامت در محیط های شغلی تعریف کرد و یک مهندس بهداشت حرفه ای یا متخصص سلامت شغلی کسی است که وظیفه شناسایی، ارزشیابی و حذف یا کنترل عوامل مخاطره آمیز شغلی را به عهده دارد.

نگهداری و بهبود حداکثر سلامت جسمی، روانی و اجتماعی کارکنان مشاغل مختلف، از طریق پیشگیری از خطرات تهدید کننده سلامت کارگران، مطالعه شرایط نامناسب محیط کار و اثرات سوء آن بر تندرستی آنان می‌باشد. کارشناس بهداشت حرفه‌ای که دراین زمینه فعالیت دارد، با شناختی که ازمحیط کار، فرایندهای کاری، خطرات و عوامل زیان‌آور محیط کار و نیز تاثیراتی که این عوامل بر سلامت شاغلین می‌گذارند دارد، از طریق بررسی، ارزیابی، اندازه گیری و کنترل عوامل زیان آور محیط کار، درصدد سالم سازی و بهسازی محیط کار برمی آید. مهندس بهداشت حرفه ای در صورت شناسایی بیماری های حرفه ای در شاغلین، آنها را برای تشخیص قطعی و درمان نزد پزشک می فرستد.

عوامل زیان آورمحیط کار که شناسایی و کنترل آنها یکی از وظایف اصلی مهندسی بهداشت حرفه ای است، عبارتند از :

• عوامل زیان آور فیزیکی محیط کارشامل سروصدا، گرما و رطوبت، سرما، ارتعاش، فشار (کمبود و افزایش فشار)، روشنایی (کمبود و افزایش نور)، اشعهٔ مادون قرمز، اشعهٔ ماورائ بنفش، اشعه‌های یونیزان و الکتریسیته
• عوامل زیان آورشیمیایی محیط کارمانندگازها، بخارات، دود ومه،گرد وغبار،اسیدها و بازها، فلزات و...
• عوامل زیان آور بیولوژیکی محیط کار شامل ویروس‌ها، قارچ‌ها، انگل‌ها، باکتری‌ها و ...
• عوامل زیان آور مکانیکی و ارگونومیک محیط کار، شامل: پوزیشن‌های نامناسب بدن حین کار، بلند کردن و حمل بار بیش از حد مجاز، سطوح کار شامل میز، صندلی، ابزارآلات مورد استفاده، تجهیزاتی که مناسب طراحی نشده باشند و ...
• عوامل زیان آور روحی و روانی محیط کار مانند روابط کارگر با کارفرما، همکاران، زیر دستان، تشویق‌ها و تنبیه ها، ارتقاء شغلی، رضایت شغلی و...

 در ادامه با وظایف، دانش و مهارت مورد نیاز، تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل، بازارکار و آینده شغلی، درآمد مهندس بهداشت حرفه ای و برخی از افراد معروف در این حوزه آشنا می شوید.

وظایف مهندس بهداشت حرفه ای

وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز صنعتی، شرکت و واحدهای کاری عبارتند از :

• نظارت فنی بر کارکنان جهت رعایت ضوابط بهداشت حرفه ای
• بازدید منظم از بخش های مختلف، شناسایی مشکلات بهداشت حرفه ای و تصمیم گیری برای رفع آنها
• بررسی محیط کار از نظر وجود انواع عوامل زیان بار (نمونه برداری، سنجش و ارزیابی مستمر) و برنامه ریزی برای رفع آنها
• نظارت بر اجرای درست ضوابط آیین نامه بهداشتی محل کار
• تهیه و تدوین محتوا و وسایل آموزشی شامل بروشور، پوستر، نشریه، فیلم و ... برای شاغلین و مدیران جهت آموزش بهداشت حرفه ای
• بررسی و تجزیه و تحلیل حوادث و مشکلات محیط کار و تلاش جهت رفع یا پیشگیری از آنها
• نظارت بر کلیه موارد بهداشتی مانند آشپزخانه ها، غذاخوری ها، سرویس های بهداشتی و ...
• تهیه گزارش وضعیت بهداشت حرفه ای، بیماری ها و مشکلات موجود در این حوزه برای مدیران و سازمان های مربوطه

وظایف اصلی مهندس بهداشت حرفه ای در مراکز بهداشت عبارتند از :

• کسب شناخت و اطلاعات کافی از وضعیت بهداشت حرفه ای کارگاه ها و کارخانجات
• تنظیم و پیگیری اجرای برنامه های پیشگیری از انواع بیماری های کاری و عوارض آنها
• نمونه برداری، سنجش و ارزیابی عوامل زیان بار محیط کار
• نظارت بر اجرای طرح های بهداشت حرفه ای
• برنامه ریزی و اجرای برنامه های آموزشی برای مسئولان بهداشت حرفه ای، اعضای کمیته های حفاظت فنی و بهداشت کار و...
• بررسی گزارشات رسیده از واحدها، کارگاه و کارخانه ها، تشخیص نواقص و عیوب و صدور اخطاریه در صورت نیاز
• صدور مجوز برای شرکت های خصوصی ارائه دهنده خدمات بهداشت حرفه ای

دانش و مهارت مورد نیاز

• آشنایی کامل با دانش، قوانین و مباحث بهداشت حرفه ای
• مسئولیت پذیری
• دقت و توجه به جزئیات
• مهارت های ارتباطی مناسب
• توان تصمیم گیری درست و به موقع
• توانایی خوب در حل مساله و مشکلات
• آشنایی کافی با مسایل فنی صنعت و سازمان محل کار
• توان و استقامت بدنی مناسب
• توان آموزش موارد بهداشتی و ایمنی به شاغلین

تحصیلات لازم و نحوه ورود به شغل

فارغ التحصیلان کارشناسی، کارشناسی ارشد و دکترای رشته انجمن بهداشت حرفه ای می توانند وارد این شغل شوند

بازار کار مهندس بهداشت حرفه ای و آینده شغلی مهندس بهداشت حرفه ای می تواند در وزارتخانه های کار، تعاون و رفاه اجتماعی ، صنعت، معدن و تجارت ، جهاد کشاورزی ، نیرو ، بهداشت ، درمان و آموزش پزشکی و صنایع دفاعی مشغول به کار شود.

مطابق با قوانین موجود، شرکت ها و صنایعی که بالای 25 نفر شاغل داشته باشند، باید کمیته حفاظت فنی و بهداشت کار در محل کار خود تشکیل دهند که یکی از اعضای اصلی آن مسئول بهداشت حرفه ای است. برای دریافت اطلاعات بیشتر در مورد نحوه ارائه خدمات بهداشت حرفه ای روی لینک زیر کلیک کنید :

آیین نامه نحوه ارائه خدمات بهداشت حرفه ای توسط دانش آموختگان بهداشت حرفه ای در صنایع بالای 25 نفر شاغل

سازمان ها ، شرکت ها و کارخانه های بزرگی مثل شرکت نفت ، ذوب آهن ، هواپیمایی کشوری ، ایران خودرو ، پلی اکریل دارای واحد بهداشت حرفه ای بسیار قوی هستند که در هر یک از این واحد ها چند مهندس بهداشت حرفه ای فعالیت می کنند . در حال حاضر بیش از 50درصد ازدانش آموختگان مهندسی بهداشت حرفه ای نیز به طور تمام وقت یا پاره وقت در کارخانجات و سازمان های مختلف به عنوان مسئول بهداشت حرفه ای کار می کنند.

علاقه مندان به حوزه آموزش و تدریس هم می توانند با داشتن مدارک تحصیلی عالی در مهندسی بهداشت حرفه ای جذب دانشگاه ها و مراکز آموزش عالی شوند.

علاوه بر موارد بالا شرکت های خصوصی در زمینه ارائه خدمات بهداشت حرفه ای و طب کار در کشور مشغول فعالیت هستند که مهندسان بهداشت حرفه ای می توانند در آنها استخدام شوند و یا خود برای تاسیس این نوع شرکت ها اقدام کنند.

از آنجایی که اهمیت این شغل ، به تازگی در سال های اخیر برای کارخانجات و صنایع مختلف و .... ، مشخص شده است و آنها برای کاهش هزینه های خود به دنبال پیاده سازی شعار پیشگیری به جای درمان هستند، بازارکار مناسبی برای این شغل در کشور وجود داشته و آینده شغلی خوبی نیز پیش روی آن می باشد.

د ـ بهداشت حرفه ای به تعريف سازمان بين المللی كار ILO سازمان جهانی بهداشت

• ارتقاء و حفظ بالاترين درجه از سلامت جسمي، روحي و اجتماعي شاغلين در كليه مشاغل
• مراقبت از شاغليني كه سلامت آنان در معرض خطرات ناشي از شرايط كار است

هـ ـ  اهداف بهداشت حرفه ای

• تامين و ارتقاء بهداشت و سلامت جسمي، رواني و اجتماعي شاغلين
• پيشگيري از بيماریها و حوادث ناشي از كار
• تطابق شرايط كار با انسان به منظور كاهش اثرات و ابزار كار بر سلامت انسان.

و ـ  راه هاي دستيابی به اهداف بهداشت حرفه ای

• كارگر قبل از استخدام معاينه شده تا متناسب با توانايي‌ها و وضعيت جسمي و سلامتي او به كار گمارده شود
• شرايط كار و آزار‌های ناشي از آن بررسي و در صورت مخاطره آميز بودن رفع يا كنترل گردد
• تطبيق كار با كارگر و بالعكس به نحوي رعايت شود كه از خستگي زودرس و حوادث جلوگيري شود
• نظارت بر سرويس‌هاي بهداشتي در محيط كار مستمرا صورت گيرد
• علل غيبت از كار بررسي و با رعايت اصول بهداشتي از تكرار آن جلوگيري شود
•  استفاده صحيح از وسايل حفاظت فردي به شاغلين آموزش داده شود
• معاينات دوره ای (سالي يكبار) براي تعيين وضعيت سلامتي شاغلين انجام شود.
• دیگر فعالیت های واحد بهداشت

پس از شناسایی، اندازه گیری، ارزشیابی و كنترل عوامل زیان آور محیط کار می توان با استفاده از نتایج اندازه گیری عوامل زیان آور، برای معاینات پزشكی نیز برنامه ریزی كرد. معاینات پزشكی شامل موارد زیر می شود:▪ معاینات پزشكی قبل از استخدام : كاركنان تازه وارد با توجه به محلی كه قرار است شروع به كار كنند ، آزمایش های مختلفی مانند عكس ریه ، آزمایش شنوایی و آزمایش های پاتوبیولوژی و... را انجام می دهند و پس از انجام این آزمایشها توسط پزشك سازمان معاینه می شوند.بنابر این لازم است همه متقاضیان كار قبل از استخدام مورد معاینه پزشكی قرار گیرند.